20 april 1945. In zijn Berlijnse bunker viert Adolf Hitler zijn 56e verjaardag. Het zou zijn laatste zijn. De Russische en andere geallieerde troepen naderen het hart van het Derde Rijk: Berlijn. Over een lang gerekt front vechten miljoenen soldaten met elkaar. Dat front loopt ook nog door een deel van Brabant. Het Land van Heusden en Altena is nog bezet, net als West-Nederland. Maar niet lang meer: het zijn de laatste weken van de Tweede Wereldoorlog in Europa.

 

Het grootste deel van Brabant is bevrijd in het najaar van 1944. Op 6 november 1944 bliezen Duitse troepen de Moerdijkbrug op. Het front wordt daarna gevormd door de grote rivieren: Hollandsch Diep Amer en (Bergsche) Maas.

In en rond onder meer Dussen, Almkerk en Werkendam wordt een forse Duitse legermacht gestationeerd. Voor de verdediging maar ook voor een aanval. Rond de jaarwisseling van 1944-1945 wil Hitler de Antwerpse haven heroveren en zo de geallieerde bevoorrading blokkeren. Een van de oversteken is gepland bij Kapelsche Veer. Dat wordt vooral in januari 1945 het toneel van zware strijd. Met honderden doden en gewonden, ook onder burgers.

LEES OOK: 'Nutteloze prestigekwestie' Operatie Elephant eiste honderden levens

Lek als een mandje
Het worden de laatste grote gevechten in Brabant. Vanaf februari 1945 wordt het 'rustig' aan het front in Brabant. Die frontlijn is wel zo lek als een mandje. Vooral de onherbergzame Biesbosch dient als corridor: verzetsmensen, spionnen, deserteurs, ontsnapte geallieerde militairen en vluchtelingen. Ze gaan allemaal stiekem met bootjes door het onherbergzame gebied.

De toestand in de bezette Hollandse steden wordt in de loop van 1945 steeds nijpender. Na een zeer koude en ook natte winter, is het eten op. Hongersnood maakt tienduizenden slachtoffers. Ook besmettelijke ziekten zoals tyfus breken uit. De Duitse bezetter ziet dat het zo niet langer kon.

Half april gebeurt iets bijzonders in de Biesbosch: er komen contacten tussen het nationale verzet en de Duitse machthebbers, onder wie de hoogste nazi van ons land: Arthur Seyss-Inquart. Die laatste wil de hongerige bevolking helpen met voedsel van de geallieerden. Nederlandse geheimagenten mogen met Duitse hulp en patrouilleboten door de Biesbosch ‘crossen’ voor overleg met onder meer prins Bernhard in Breda. Er wordt overlegd over humanitaire hulp.

Berichtgeving over terreinwinst van geallieerden in De Vliegende Hollander | foto: Jan de Wit

Intussen gaat de oorlog door. Nederland is bijzaak. De focus van de geallieerden ligt op het hart van het Derde Rijk: Berlijn. Daar zit Hitler. Die wil doorvechten. Desnoods met jongeren. In de tuin van de Führerbunker begroet hij op deze dag nog wat pubers van de Hitlerjugend die de strijd aan gaan.

Nazi-topstukken als Heinrich Himmler en Hermann Göring verlaten Berlijn. Ze gaan op de vlucht voor de aanstormende Russen aan de oostkant en Amerikanen en Britten aan de westkant.

Poppen
Ook de Duitsers in het Land van Heusden en Altena merken dat het einde nabij is. Sommigen willen niet doorvechten en vluchten bevrijd Brabant in. De geallieerden besluiten een patrouille op te tuigen om uit te zoeken wat er gaande is.

Intussen maken ook de fanatieke Duitsers zich op voor terugtrekking. Maar ze hanteren de tactiek van de verschroeide aarde én misleiding. Kleermakers in Werkendam Nieuwendijk en Kille hebben een paar dagen eerder al een vreemde opdracht gekregen van de Duitsers. Ze moeten uniformen maken, voor 300 poppen...